در مواردی که اشخاص برای دفاع از حقوق خود در دعاوی حقوقی نیاز به وکالت داشته باشند اما به دلایلی امکان گرفتن وکیل نداشته باشند، با تشخیص عسر و حرج موکل از سوی دادگاه یا تشخیص کمسیون معاضدت کانون وکلا، وکیلی به صورت رایگان دفاع از حقوق شخص معسر را بر عهده میگیرد. شخصی که آزمون مهم وکلای دادگستری را گذراند، می‌بایست زمانی را به عنوان کارآموز زیر نظر وکیل پایه یک دادگستری فعالیت کند. پرونده هایی که که سبک هستند و رسیدگی به آن ها راحت تر است در اختیار کارآموز قرار میگیرد. به عنوان مثال ، وکیل خانوادگی با وکیل دیوان عدالت اداری تفاوت دارد و وکیل کیفری نیز با وکیل فعال در حوزه ملک و قرارداد متفاوت دارد .
- اهمال،قصور وتقصیروکلای دادگستری درانجام وظایف خویش عمدتا تخلف انتظامی شمرده میشود وبنابراین مستوجب تعقیب انتظامی وتحمل کیفرانتظامی است،افزون برآن،ممکن است ازنظرمدنی وحتی کیفری موجب مسئولیت وکیل شود.
- به بیان دیگر چون وکیل دادگستری با قبول وکالت تبرعی وجهی دریافت نمی کند تا بر حسب مقررات مالی، مالیات بر درآمد را بپردازد.
- اما وکیل تحت عنوان کسی که کار وکالت انجام می‌دهد، به دانش‌آموخته رشته حقوق می‌گویند، که در آزمون های کانون وکلا و یا قوه قضائیه شرکت کرده و دوره های مختلف کارآموزی را گذرانده و بعد مشغول به کار وکالت میشود.
- کارآموزان وکالت قبل از دریافت پروانه وکالت حق وکالت در دعاویی که مرجع تجدیدنظر از احکام آنها دیوان عالی کشور میباشد را ندارند.
- وکیل حقوقی کسی است که از جانب موکل اجازه داشته باشد در خصوص مسائل حقوقی، در مراجع قضایی یا غیر قضایی اقدام کند.
- ما میخواهیم به مفهوم کلمه وکیل و اینکه در حقوق ایران وکالت به چند صورت انجام میگیرد و شکل های مختلف آن بپردازیم و به طور کلی بگوییم که وکالت چیست و وکیل کیست؟ شما ممکن است با شنیدن نام وکیل یا وکالت اکثر افراد به یاد وکیل دادگستری یا و کالت در دعاوی و دادگاه بیفتند.
موسسه حقوقی در واقع یک واحد غیرتجاری است که از جانب چندین وکیل متخصص و صاحب نظر در مسائل حقوقی برای انجام فعالیتهای حقوقی با جنبه های علمی حقوق تأسیس شده است. حتما تا به حال در طول زندگی با مسئله ای حقوقی برخورد داشته اید و برای یافتن راه حل به دنبال فردی متخصص در این زمینه مانند وکیل بوده اید. اما حقیقتا چنین شخصی کیست و چه ویژگی ها و وظایفی را به عهده دارد؟ در ادامه به جزئیات بیشتر در این زمینه خواهیم پرداخت. امروزه یکی از مواردی که در پرونده‌های حقوقی به چشم می‌خورد شکایت از پزشک ارتوپد است علت افزایش شکایت در این حوزه پزشکی می‌تواند پیشرفت تکنولوژی و استفاده بیشتر از وسایل نقلیه و به‌دنبال آن رخ دادن تصادفات و حوادث بیشتر باشد و یا به‌علت به وجود آمدن رشته‌های جدید ورزشی… فروش و خرید خانه یا پرداخت های هزینه خانواده و امور و مسائل قضایی و غیره همه و همه در زیر نظر وکیل متخصص صورت بگیرد یا وکیل به نیابت از موکل خود همه اموراتی که نیازمند تخصص وکیل است را انجام دهد که به آن وکالت مطلق می گویند.
استعلام نمایند و مراجع مزبور مکلفند حداکثر ظرف مدت 2 ماه پاسخ لازم را اعلام نمایند. 3- اگر وکالت در جلسه دادرسی داده شود، مراتب در صورت‌جلسه قید و به امضای موکل می‌رسد. در نتیجه قانون گذار به منظور بهره بردن تمامی مردم از این خدمت و حق، قوانینی را طرح کرده آن ها را ثبت کرده است. در این نوع وکالت موکل مجاز است هر زمانی که بخواهد وکیل را عزل کند و قرداد را فسخ کند.
تصنیف اموال بعد از طلاق
1- اگر وکالت‌نامه غیررسمی یا عادی در ایران تنظیم شده باشد، وکیل می‌تواند ذیل وکالت‌نامه تأیید کند که وکالت‌نامه را موکل شخصاً در حضور او امضا یا مهر کرده یا انگشت زده است. آزمون اختبار دارای دو مرحله کتبی و شفاهی بوده که اگر فرد در هر دوی آنها نمره قبولی را کسب نماید، کانون وکلا او را برای حضور در مراسم تحلیف (سوگند خوردن) مجاز می‌دانند. براساس ماده ی 41 قانون وکالت؛ در شرایطی که خیانت وکیل به موکل ثابت گردد و حقی از موکل ضایع شود، محرومیت ابدی از شغل وکالت برای وکیل در نظر گرفته می گردد. با انعقاد عقد وکالت، وکیل و موکل در برابر یکدیگر حق و تکلیف یافته، دارای روابط حقوقی، وظایف و مسئولیت های متقابلی می شوند. موکل مکلف است حق الوکاله را براساس قرارداد وچنانچه قراردادی بسته نشده باشد براساس تعرفه قانونی حق الوکاله،پرداخت نماید.البته پرداخت نشدن حق الوکاله،تکلیف وکیل درانجام تکالیف قانونی را تا زمانی که وکالت زایل نشده باشد،منتفی نمی نماید. ماده 347 قانون مزبورنیزبه هرمتهمی حق داده است که ازدادگاه درخواست کندوکیلی برای اوتعیین نماید.
انواع وکالت[ویرایش]
در این نوع از وکالت وظايف و محدوده اختیارات وکیل، طبق چهارچوب قید شده در قرارداد است. مثلا فردی در فقط محدوده فروش یک زمین شخصی به وکیلی، وکالت می‌دهد و او را نایب خود می‌کند. اما در صورتی که امکان مراجعه حضوری به دفتر مشاور برای متقاضی امکان پذیر نباشد مشاوره حقوقی تلفنی می‌تواند راهکار خوبی محسوب شود. اعتبار این وکالت‌نامه با اعتبار اسناد رسمی برابر است و مثنند دیگر اسناد رسمی امکان جعل شدن را نیز دارد. بسیاری از امور حساس همانند نقل و انتقال اموال غیر روایت شده تنها با داشتن وکالت‌نامه رسمی شدنی است و با وکالت‌نامه غیررسمی و عادی امکان‌پذیر نمی‌باشد. در دعاوی مالی و دعاوی که موضوع آنها اموال است، مانند دعاوی چک، سفته و بیشتر دعاوی ملکی، حق‌الوکاله براساس ارزش مال مورد دعوا دریافت میشود و کاملاً براساس توافق بین وکیل و موکل، شرایط دعوا، سختی یا آسانی و نیز رفت و آمد وکیل تعیین میشود.
وکالتی است که از طرف کانون وکلا در امورمدنی (مثل تقسیم ارث،تخلیه عین مستاجره،خلع ید،طلاق و….) به وکلای دادگستری ارجاع می شود. در دعاوی کیفری شاکی و متهم حق دارند که از وکیل استفاده کنند و اگر متهم توانایی مالی برای انتخاب ومعرفی وکیل نداشته باشد می تواند از دادگاه درخواست کند تا برای او وکیل تعیین نماید. دادخواست شخصی که وکیل رسمی دادگستری نیست و پروانه ی وکالت اتفاقی را هم راجع به تقدیم دادخواست فرجامی از طرف موکل، پیوست دادخواست مزبور نکرده است، قابل قبول نخواهد بود.
بنابراین در پاسخ به این سوال که وکیل کیست ، باید گفت وکیل به شخصی گفته می شود که در آزمون وکالت کانون وکلا یا قوه قضاییه پذیرفته شده و پس از گذراندن دوره کارآموزی وکالت خود ، می تواند به شغل وکالت مشغول شود ؛ هر چند به لحاظ عرفی به کارآموزان وکالت نیز وکیل گفته می شود . این نوع از وکالت در مواردی که دعوایی کیفری جریان داشته و علیرغم ضروری بودن حضور وکیل، در دادرسی و محاکمات، به دلیل امتناع متهم از اخذ وکیل و یا نداشتن بضاعت مالی برای این کار، وکیلی برای دفاع از متهم وارد پرونده نشده است که در این صورت به تشخیص دادگاه، از بین وکلای دادگستری وکیل رایگان برای او گرفته میشود. همانطور که در متن فوق عنوان شد برای دستیابی به حق و حقوق خود در مراجع قضایی حضور فردی متخصص که به امور حقوقی و قانونی آشنایی کافی داشته باشد لازم و ضروری است. در اصل ۳۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چنین آمده است که طرفین دعوا در همه دادگاه ها حق انتخاب وکیل دارند چنانچه توانایی انتخاب نداشته باشند لازم است تا امکانات لازم را برای انتخاب وکیل فراهم کرد. البته قابل ذکر است که صرف داشتن تحصیلات حقوقی برای اخذ اجازه نامه کفایت نمیکند و در همین راستا کانون وکلا می‌تواند قبل از مجوز دادن برای وکالت اتفاقی، با شخص مصاحبه علمی کرده و در صورت نداشتن اطلاعات کافی، از دادن مجوز خودداری کند .
وکیل قضایی به وکیلی گفته میشود که پروانه وکالت داشته و به همین علت حق وکالت از اشخاص را در دادگاه‌ها و سایر مراجع قضایی دارد. برای اینکه شخصی بتواند وکیل قضایی شود، باید در رشته حقوق تحصیل کرده و پس آن با قبولی در آزمون وکالت، از کانون وکلای دادگستری یا مرکز امور وکلا و کارشناسان قوه قضائیه، پروانه وکالت دادگستری دریافت کند. وکیل قضایی برای رسیدن به این درجه از مراحلی می‌بایست عبور کند که شامل امتحانات کتبی و شفاهی بوده و در این راستا فرد می‌تواند وکیل پایه یک دادگستری شود. وکلای پایه یک دادگستری از مجرب‌ترین وکلا محسوب می‌شوند که در تمامی امور حقوقی حق مداخله و پیگیری امور را دارند در حالی که وکلای پایه دو دادگستری از اختیارات محدودتری برخوردار هستند. وکلایی که از کانون وکلای دادگستری پروانه اخذ می‌کنند بدواً به‌صورت ۲ سال کار آموزی دوره را طی می‌کنند و می‌توانند ذیر نظر وکیل سپرست نسبت به دفاع از حقوق موکل اقدام کنند و پس از طی 2 سال و همچنین تأیید صلاحیت علمی و گزینش‌های مربوطه موفق به اخذ پروانه وکالت پایه یک شوند. وکیل انتخابی یکی از رایج ترین انواع وکیل است؛ به این صورت که فردی وکیل خود را که دارای پروانه وکالت پایه یک از کانون وکلای دادگستری (اسکودا) یا مرکز امور کارشناسان قوه قضائیه میباشد را شخصا انتخاب می کند و با تنظیم قرارداد وکالت، او را برای دفاع از حقوق خود در مراجع قضایی، نماینده قرار می دهد.